Người Việt-Anh Quốc

Sau vụ nổ kho đạn của Sư Đoàn 18 Bộ Binh tại Long Khánh, một số tù cải tạo chuyển đến Bù Gia Mập, tỉnh Phước Long để tăng gia sản xuất. Qua ba tháng ổn định chỗ ăn, chỗ ở là bắt đầu đi phát, đốt, dọn rẫy để trồng mì, bắp và lúa. Khối của tôi được phân công đi lấy cây mì ở những vùng kinh tế mới khu Bù Gia Mập.

-     Các anh chuẩn bị lên đô-đờ-ghe để hành quân lấy cây mì.

Anh em tù cải tạo đều ngơ ngác không biết đô-đờ-ghe là cái gì. Nguyễn Ngọc Nhựt đứng sau tôi lầm bầm: Ở đây có sông, có suối đâu mà đi ghe. Bác sĩ Phấn đứng đầu hàng hỏi quản giáo Trị:

-         Thưa quản giáo: Ở đây có ghe đâu mà chúng tôi đi?

Quản giáo Trị quát lớn:

-         Sao các anh ngu thế, xe đô-đờ-ghe trước mặt các anh mà không biết. Dốt thế.

Những người dân đến đây là những người ở quận Bình Thạnh thành phố Sài Gòn, phần đông là dân không có hộ khẩu, hạ sĩ quan hay binh sĩ của quân đội VNCH hoặc vợ sĩ quan chồng đi học tập.

Chia nhau mỗi một toán bốn người, hai cây rựa, lựa cây mì tốt, bỏ ngọn và gốc lấy đoạn giữa khỏang một thước, hai mươi cây bó một bó, vác bỏ lên xe, đầy xe chở về trại. Toán của tôi gồm có bác sĩ Phấn, bác sĩ Khiêm, Nguyễn Ngọc Nhựt và tôi. Thời kỳ nầy quân đội quản lý chưa chuyển qua công an nên còn dễ dãi. Anh em cải tạo đi lao động còn được lặn ra nhà dân lấy tin tức bên ngoài hoặc cải thiện. Nhà của những người bị lùa đi kinh tế mới trông mà thảm thương. Bề ngang sáu thước, bề dọc bốn thước, mái lợp bằng tranh, vách bằng cây sậy, những nhà nầy do thanh niên xung phong đến cất trước để cho dân kinh tế mới đến ở.

Giờ nghỉ, chúng tôi vào một căn nhà gần chỗ rẫy mì mà chúng tôi đang lấy cây. Tôi mon men đi trước, đến sân, hai con chó, một con vàng và một con đen từ trong nhà chạy ra sủa vang trời. Một người thanh niên khoảng ba mươi tuổi, ốm yếu, nước da xám đen, tóc bù xù, từ trong nhà vừa đi ra vừa la thật lớn:

-         Nixon, Nixon, Thiệu, Thiệu đi vô, đi vô, tau đánh chết.

Hai con chó cụp đuôi chạy vào nhà. Tôi nghe người thanh niên vừa la hai con chó nói tiếng Quảng Nam, cùng đồng hương với tôi, mà lưu lạc vào đây, sống trong địa ngục trần gian, tự nhiên tôi xót xa, thương cảm.  Anh nhìn chúng tôi không chào hỏi mà cất tiếng nói:

-         Tụi tôi là sĩ quan chưa bao giờ cầm súng, hai anh đây là bác sĩ, còn tôi với anh nầy là sĩ quan chuyên môn, đi lính chưa bắn một viên đạn, làm gì mà có nợ máu với nhân dân.

người Quảng Nam mình cõng cái nghèo đi khắp chân trời góc bể, kiếm miếng ăn cũng không đủ mà ăn, bịnh hoạn cũng không có thuốc mà chữa. Người thanh niên ngưng lên lớp, hai tay chống nạnh, khuôn mặt giận dữ, vừa chữi thề vừa la:

-         Người nầy là đồng hương với tôi, nạn nhân của chế độ, đáng thương hơn đáng trách, hai anh có thể cứu giùm đứa bé. Tôi thấy khuôn mặt bác sĩ Khiêm và bác sĩ Phấn rất cảm động, tôi liền nói với chị vợ:

-         Chị để em bé nằm xuống giường nhờ hai bác sĩ khám và may ra cứu cháu còn kịp.

Người đàn bà đặt em bé xuống giường, bác sĩ Khiêm đến bên em bé khám thật kỷ, và nói với chị vợ:

-         Em bé bị cảm lâu ngày, không có thuốc uống nên bị yếu sức. Nhưng không sao còn cứu kịp. Bác sĩ Khiêm lấy trong bị ra một lọ thuốc, anh lấy sáu viên đưa cho người đàn bà và dặn:

-         Cám ơn hai bác sĩ và quý anh thật nhiều. Cháu đã tỉnh dậy và ăn được một chén cháo, em cho uống tiếp hai viên thuốc rồi. Không có quý anh không biết con em thế nào. Chồng em bảo đem biếu mấy anh một ít khoai mì để mấy anh đem vào trại cải thiện, chồng em giận cá chém thớt có nói gì lở lời xin các anh bỏ qua cho…

Tôi cảm ơn người đàn bà và nói với chị:

-         Chị về nói với chồng đổi tên hai con chó.

Cả buổi chiều hôm đó, chúng tôi làm việc không biết mệt vì đã làm một việc rất có ý nghĩa…

***

Hết mùa lao động, mì, bắp và lúa đã trồng xong. Chúng tôi tập trung lên hội trường học tập chính trị. Xong một bài thì về từng tổ thảo luận và làm bài thu hoạch. Một buổi sáng quản giáo thông báo tập trung lên hội trường để cấp trên về đánh giá những bài thu hoạch của anh em. Tất cả tập trung đã ổn định. Ông Thịnh trưởng quản giáo đứng lên giới thiệu:

-         Hôm nay có đồng chí bí thư trung đoàn về đánh giá bài làm thu hoạch của các anh. Xin các anh cho một tràng vỗ tay.

-         Qua quá trình lao động là vinh quang và học tập chính trị, các anh tương đối có tiến bộ, nhưng có một số các anh chưa quán triệt đường lối của cách mạng, có những anh thấu suốt sự anh hùng của nhân dân ta, đã nổi dậy đánh đuổi hai đế quốc đầu sỏ là thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Đánh thắng đế quốc Mỹ là nhờ sự lãnh đạo tài tình của bác Hồ vĩ đại và đường lối sáng suốt của đảng. Bây giờ sạch bóng quân thù, cách mạng khoan hồng, các anh phải học tập tốt lao động tốt để cách mạng xét cho về sum họp với gia đình

Ông ta nói một hơi, văng cả nước miếng, bỏ kiếng xuống vỗ tay trước, anh em cải tạo vỗ tay theo. Ông ta cười khoái tỷ đưa hàm răng vàng khè, có lẽ hút thuốc nhiều quá. Hết vỗ tay ông nói tiếp:

Hết mùa chính trị, trở lại lao động thu hoạch lúa, bắp, mì cho kịp thời vụ.

-         Mi học tập cải tạo mới được thả ra hả?

-         Dạ con mới được ra tù sáng nay.

-         Con về Sài Gòn vì vợ và hai đứa con đang ở Sài Gòn. Về nhà gặp vợ con rồi mới tính được bác ơi.

-         Ủa, bác cũng ở Quảng Nam mà vào làm chi trong ni? Bác đi thăm nuôi người nhà hả?

-         Bác xuống Phước Long làm chi?

-         Đói đầu gối phải bò, tau xuống Phước Long mua khoai mì củ, khoai lang, bắp trái để về Biên Hòa bỏ mối, và đứa con dâu bán lẻ kiếm lời nuôi cháu.

-         Bác được mấy anh mấy chị? Tôi hỏi trong tình thân thiện:

-         Tau có hai thằng con trai, thằng lớn cưới vợ ra Long Khánh mua đất để sinh sống, mới có được một cháu trai. Thằng em chạy xe ôm, cưới vợ năm ngoái mới sinh một cháu gái. Tụi nó khổ lắm tau thương quá mà không biết làm răng.

-         Bánh ú khoai mì tau mua ở Phước Long, ngon lắm, mi cầm mấy cái về làm quà cho con. Mi về vợ con mi mừng lắm đó. Đổi đời rồi, thôi chịu cực chịu khổ kiếm việc gì làm nuôi con. Hết cơn bỉ cực rồi đến ngày thái lai. Nhớ chớ có về Trung .

Bà nói xong bước xuống xe với chiếc nón cời và cái giỏ lát đã cũ mềm. Bà không quên chỉ và nhắc tôi:

-         Mi tới đằng kia có xe về Bình Triệu. Nhớ giữ gìn sức khỏe và giữ mồm giữ miệng nghe con.                                                                      

Lúc đó là năm giờ chiều…