Thụy My
Tị nạn và thuyền nhân đổ vào đảo Lesbos, Hy Lạp, ngày 10/09/2015REUTERS
Trước
làn sóng người nhập cư đổ vào châu Âu hiện nay, người Pháp vẫn có tâm
lý e ngại, thờ ơ, cho đến khi những hình ảnh thương tâm của em bé Syria
chết đuối đánh động được dư luận. Tâm lý này tương phản với phong trào
cứu vớt thuyền nhân Việt Nam vào cuối thập niên 70.
Vào
thời kỳ đó, một phong trào đầy cảm động đã nổi lên ở nước Pháp và nhiều
quốc gia phương Tây khác, nhằm cứu vớt hàng chục ngàn thuyền nhân chạy
trốn chế độ cộng sản Việt Nam trong các điều kiện bi thảm, và cả người
Cam Bốt, người Lào.
Vô số hình ảnh những con
tàu nhỏ bé trôi dạt trên Biển Đông được phổ biến rộng rãi, đã thức
tỉnh lương tâm mọi người. Những hình ảnh này cũng giống những gì thấy
được trên báo chí trong mấy tháng gần đây : những ánh mắt hoảng loạn,
những thân người kiệt sức, chen chúc trên những con tàu thô sơ ở Địa
Trung Hải.
Nhưng
bối cảnh rất khác nhau. Nước Pháp vào lúc ấy với tỉ lệ thất nghiệp thấp
(chỉ 3,3%, còn nay là 10%), đã nhiệt tình đón tiếp. Hơn nữa người Việt
và người Cam Bốt đến từ Đông Dương thuộc Pháp cũ, biết được ngôn ngữ và
ít nhiều thấm đẫm văn hóa Pháp, trong khi di dân hiện nay đa số là người
Hồi giáo.
Đặc
biệt là sự dấn thân ngoạn mục của giới trí thức Pháp thời ấy, cả cánh
tả lẫn cánh hữu, từ nhà văn đồng thời là nhà triết học nổi tiếng
Jean-Paul Sartre cho đến Raymond Aron – nhà báo kiêm nhà sử học, triết
gia, chính khách.
Cuối
năm 1978, tàu Hải Hồng chở 2.500 người Việt Nam đã đến được Malaysia
nhưng bị đẩy ra, phải trôi dạt 45 ngày trên biển từ bến này sang bến
khác, đã gây xúc động lớn. Các nhà báo quay phim những cảnh khốn khổ của
thuyền nhân trên tàu trong đó có nhiều trẻ em: thiếu thức ăn, nước
uống, thuốc men, trốn tránh ánh nắng đổ lửa dưới những tấm bạt rách nát.
Cuối cùng, các nước châu Âu quyết định tiếp nhận những người Việt tị
nạn này.
Bị chấn động trước số phận chiếc tàu vô tổ quốc, và thảm kịch của những người mà người ta bắt đầu gọi là « boat people »,
nhiều nhân vật tiếng tăm của Pháp tập hợp xung quanh bác sĩ Bernard
Kouchner và triết gia André Glucksmann, năm 1979 đã quyết định tung ra
chiến dịch « Một con tàu cho Việt Nam ».
Họ vận động quyên góp để cải tiến một chiếc tàu mang tên « L’île de lumière »
(Đảo Ánh sáng) thành một tàu bệnh viện, đi vớt các thuyền nhân khác
trên Biển Đông, rồi thả neo ở đảo Palau Bidong (Malaysia) để các bác sĩ
Pháp tình nguyện chăm sóc cho 34.000 người Việt bị giam trên đảo.
Trên đài truyền hình TF1, người dẫn chương trình Roger Gicquel kêu gọi : « Hỗ trợ cho chiến dịch không chỉ là hào hiệp mà còn là điều cần thiết ». Người bác sĩ trẻ Kouchner từ trên boong tàu « Đảo Ánh sáng » thuyết phục nhà báo Jacques Abouchar trước ống kính đài truyền hình France 2. Vị « French doctor » muốn tuyên truyền rộng rãi trên truyền thông, trong khi những người khác lại muốn âm thầm hoạt động.
Ủy ban « Một con tàu cho Việt Nam »
được thành lập, được nhiều nhân vật lỗi lạc ủng hộ : triết gia Michel
Foucault, giáo sĩ Do Thái Josy Eisenberg, Đức Hồng y François Marty, nhà
văn Đức Heinrich Boll, ca sĩ kiêm diễn viên Yves Montand…
Ông
Michel Rocard, chính khách đảng Xã hội chống lại chủ nghĩa cộng sản, ký
vào bản kiến nghị nhưng Tổng thư ký đảng là ông François Mitterrand thì
không. Một bộ phận trong cánh tả Pháp vẫn e dè vì nhiều người vẫn coi
chủ nghĩa cộng sản là một mô hình để noi theo.
Cảm
động nhất là sự ủng hộ của nhà văn mác-xít Jean-Paul Sartre và nhà trí
thức lớn chủ trương tự do Raymond Aron, hai nhân vật này vốn không nhìn
mặt nhau suốt 30 năm qua. Hôm 20/09/1979, Tổng thống Valéry Giscard
d’Estaing đã hội tụ ở điện Elysée nhiều tên tuổi, trong đó hai trí thức
lừng lẫy trên đã siết chặt tay nhau. Đó là một hình ảnh gây tác động
mạnh mẽ, chứng tỏ một nước Pháp đoàn kết, ít nhất là trong chủ đề thuyền
nhân Việt.
Nhân
dịp này, nhà văn nổi loạn Jean-Paul Sartre đã trở thành nhà hoạt động
nhân đạo. Ông nhắc lại những từ ngữ mà chính ông đã chỉ trích nhà văn
Albert Camus 25 năm về trước : «
Tôi ủng hộ những con người mà có lẽ không phải là bạn tôi vào thời kỳ
Việt Nam đấu tranh cho tự do, nhưng điều này có quan trọng gì, vì đó là
những người đang gặp nguy hiểm đến tính mạng ».
Tiếp
bước triết gia Aron, cánh hữu Pháp trở nên thoải mái hơn trong hồ sơ
này. Đô trưởng Paris là ông Jacques Chirac đưa ra lời kêu gọi tiếp đón
boat people, và bản thân ông cũng nhận một thuyền nhân trẻ Việt Nam – cô
Anh Đào – làm con nuôi.
Năm năm sau đó, vào năm 1984, một nhóm nhạc rock Pháp mang tên Gold phát hành một album trong đó có bản nhạc « Gần bên những ngôi sao », nhằm vinh danh thuyền nhân Việt Nam, đã thành công rực rỡ với 900.000 đĩa bán ra.
Từ năm 1975 đến đầu thập niên 80, đã có trên 120.000 người Việt Nam được đón tiếp tại Pháp, được cấp giấy tờ chính thức là « người tị nạn ». Giáo sư Karine Meslin vào năm 2006 đưa ra con số « 128.000 người Đông Dương, trong đó có 47.356 người Cam Bốt đã nhập cư hợp pháp vào lãnh thổ nước Pháp ». Nhiều người khác đến Pháp nhưng không với tư cách tị nạn.
Từ
năm 1975 đến 1985, trên một triệu người Việt đã bỏ trốn khỏi đất nước,
trong đó có 800.000 boat people, và theo các nhà nghiên cứu, một phần tư
những người vượt biên đã thiệt mạng.
Vì
sao cuộc khủng hoảng di dân hiện nay không tạo nên được một làn sóng
tương trợ như đối với thuyền nhân Việt Nam cuối thập niên 70 ? Bên cạnh
nguyên nhân kinh tế và văn hóa như đã nói ở trên, còn có nhiều lý do
khác.
Đợt
sóng thuyền nhân Việt mang tính giai đoạn, trong khi áp lực dân số ở
châu Phi, sự phức tạp của những cuộc xung đột ở lục địa đen và Syria,
quân thánh chiến đủ các phe nhóm có thể tạo nên những cuộc di dân hàng
loạt kéo dài.
Nhiều người còn nêu lên mặc
cảm của cánh tả Pháp, trước đây ngưỡng mộ chủ nghĩa mác-xít, nên giang
tay cứu vớt những người tị nạn cộng sản như một cách chuộc lỗi. Còn
trước Hồi giáo cực đoan hiện nay, châu Âu không có cùng tình cảm này,
ngược lại còn là nạn nhân. Bên cạnh đó, vai trò của trí thức Pháp cũng
không còn như 36 năm về trước.
Thế
nên cách đây vài tháng, khi xảy ra hàng loạt vụ chìm tàu làm chết hàng
ngàn người trên biển, cũng đã có những lời kêu gọi tương trợ. Nhưng rốt
cuộc, Địa Trung Hải năm 2015 không phải là vịnh Thái Lan năm 1979, và « Đảo Ánh sáng» đã không xuất hiện tại đây.
Hoa Kỳ thông báo nhận 10.000 người tị nạn Syria vào năm 2016
RFI
Phát
ngôn viên Nhà Trắng Josh Earnest thống báo số lượng người tị nạn Syria
sẽ được tiếp nhận trên lãnh thổ Mỹ vào năm 2015 và 2016, ngày
10/09/2015.REUTERS/Yuri Gripas
Dưới
áp lực của Liên Hiệp Quốc, Nhà Trắng ngày 10/09/2015 thông báo Hoa Kỳ
sẽ tiếp nhận 10.000 người tị nạn Syria trong năm 2016. Con số tiếp nhận
cao nhất nếu so với 1.500 người đã đến được Hoa Kỳ trong năm nay, nhưng
vẫn còn quá ít so với 4 triệu người đang bỏ chạy khỏi Syria.
Từ Washington, thông tín viên Anne-Marie Capomaccio cho biết thêm :
«
Hoa Kỳ đang trong thế phòng thủ, nhưng dưới áp lực của Liên Hiệp Quốc,
các tổ chức nhân đạo và một thiểu số nghị sĩ, chính sách tiếp nhận người
tị nạn Syria bắt đầu có tiến triển. Sau nhiều tuần do dự, phát ngôn
viên Nhà Trắng Josh Earnest vừa thông báo con số 10.000 người, sẽ được
nhận vào lãnh thổ Hoa Kỳ trong năm tới.
Ông
nói : « Năm nay, Hoa Kỳ hiện đang nhận 1.500 người tị nạn Syria. Tổng
thống đã đề nghị nội các tăng mức nhận nhiều hơn nữa trong năm tới. Ông
đã yêu cầu các cộng tác chuẩn bị tiếp đón ít nhất là 10.000 người tị
nạn Syria ».
An ninh quốc gia
Nhà
Trắng không quên nhắc lại là mối bận tâm chính của Hoa Kỳ vẫn là an
ninh quốc gia. Một cách trả lời né tránh nhiều nghị sĩ đang phản đối
việc mở cửa cho người tị nạn Syria, do e sợ là việc tiếp nhận không có
phân biệt chuyển thành « nguồn cho quân khủng bố ».
Các
quy định kiểm soát ngặt nghèo trước đây trước khi đón vào Hoa Kỳ vẫn tồn
tại, và tiến trình này phải mất đến 18 tháng. Washington nhấn mạnh trên
sự việc quy định tốt nhất cho hồ sơ Syria vẫn sẽ là ngay tại chỗ, bằng
cách gia tăng áp lực quân sự chống lại quân khủng bố và hỗ trợ nhân đạo
cho người Syria đang gặp khó khăn. »
Khủng hoảng tị nạn : Nhóm Visegrad bác bỏ quota của Châu Âu
Trọng Thành
Bốn
Thủ tướng của nhóm Visegrad (V4) tại thượng đỉnh bất thường Visegrad
Group về khủng hoảng tị nạn tại Praha, CH Séc, ngày 04/09/2015.REUTERS/David W Cerny
Để
tìm cách thu hẹp các bất đồng trong chính sách người tị nạn, hôm nay
11/09/2015, Ngoại trưởng Đức có cuộc gặp đồng nhiệm bốn nước Ba Lan,
Hungari, Séc và Slovakia thuộc nhóm Visgrad, tại Praha. Tuy nhiên, các
nước Đông Âu này đã bác bỏ chủ trương phân bổ định mức tiếp nhận bắt
buộc, mà Chủ tịch Ủy ban Châu Âu vừa đề nghị.
Trả lời báo giới sau cuộc họp này, Ngoại trưởng Séc Lubomi Zaoralek thông báo các nước tiếp đón người tị nạn «
phải có quyền kiểm soát số lượng người tị nạn mà họ sẵn sàng tiếp nhận và hỗ trợ ».
Theo
chủ trương của Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Jean-Claude Juncker, các thành
viên Châu Âu cần chia sẻ việc đón tiếp 160.000 người tị nạn ngay từ tuần
tới. Các nước Ba Lan, Hungary, Séc và Slovakia có quan điểm phản đối
chính sách quota, theo sáng kiến của Đức, mà Pháp là một trong những
nước ủng hộ đầu tiên. Thủ tướng Slovakia Robert Fico lớn tiếng phản bác :
« Chúng ta không thể nào quỵ lụy và tuân theo, mỗi khi Đức hay Pháp yêu cầu ».
Tuần
trước, Ngoại trưởng Đức Frank-Walter Steinmeier đã cảnh báo : Châu Âu
không có quyền chia rẽ trước một thách thức như vậy. Theo ông, « trách cứ sẽ không giúp cho việc kiểm soát được tình hình ».
Ba
Lan, Hungary, Séc và Slovakia vốn gia nhập Liên Hiệp Châu Âu năm 2004
với sự hậu thuẫn của Đức, nhưng cuộc khủng hoảng được coi là chưa từng
có đối với Châu Âu hiện nay khiến bốn nước phía Đông công khai thách
thức lập trường của bà Angela Merkel.
Ngoài
bốn nước nói trên, Rumani cũng từ chối chủ trương quota. Đan Mạch hôm
nay cho biết sẽ không tham gia vào hệ thống phân bổ người tị nạn do
Bruxelles quy định. Bộ trưởng Nội vụ Đan Mạch cho biết nước này đã tiếp
nhận gần 15.000 đơn xin tị nạn năm 2014, và riêng từ đầu năm đến nay Đan
Mạch đứng thứ năm ở Châu Âu đón người tị nạn, xét theo tỉ lệ dân số,
đứng trên cả Đức (theo Eurostat).
Trước
bất đồng cao độ giữa các nước thành viên, Chủ tịch Hội đồng Châu Âu
Donald Tusk, đang công du Chypre, thông báo có thể sẽ phải triệu tập
một thượng đỉnh bất thường của Hội đồng Châu Âu trong tháng 9 này để tìm
lối thoát. Quyết định sẽ được đưa ra sau cuộc gặp các Bộ trưởng Nội vụ
Châu Âu thứ Hai tới.
Người nhập cư tiếp tục đổ vào Châu Âu qua Hungary
RFI
Người nhập cư chờ xe buýt tại đồn biên phòng Nickelsdorf để tới thủ đô Vienna (Áo), ngày 05/09/2015.AFP PHOTO / JOE KLAMAR
Nhiều quốc gia phản đối chính sách « mở rộng vòng tay » tiếp
nhận người tị nạn do Berlin đề xuất. Trong khi đó dòng người nhập cư ồ
ạt đổ vào Châu Âu qua ngả Hungary và Áo ngày càng dày đặc.
Mỗi
ngày có 2.000 người tị nạn lên tàu rời Budapest. Dòng người tị nạn đến
từ Serbia tiếp tục đổ dồn về vùng biên giới phía nam Hungary. Trong khi
đó, chính quyền các nước có liên quan lại có những tuyên bố trái ngược
nhau.
Từ Budapest, thông tín viên Florence Labruyère gởi về bài tường thuật :
«
Hàng chục tù nhân đã được trưng dụng để hoàn tất nhanh chóng hàng rào
cản người tị nạn. Đó là lệnh của Thủ tướng Viktor Orban. Cũng trong thời
gian này, dòng người tị nạn vẫn tiếp tục. Hơn 3.000 người đã vượt qua
biên giới chỉ có trong một ngày, một con số kỷ lục.
Trong
khi mà hàng trăm người tị nạn khác đang đợi dưới trời mưa giá rét để
được chở đến những trại tiếp nhận, chính phủ cũng chỉ mới bắt đầu hợp
tác với Cao ủy tị nạn Liên Hiệp Quốc. Tổ chức này đã gởi đến hàng chục
lều và 4.000 chăn, có lẽ sẽ đến trong ngày thứ Sáu này. Ngay tại thực
địa, nhiều tình nguyện viên tiếp tục trên tuyến đầu. Họ phối hợp với
cảnh sát và điều phối việc phân phát hàng cứu trợ.
Cùng
lúc này, các bộ trưởng lại đưa ra những tuyên bố trái ngược nhau. Người
thì tuyên bố là những trung chuyển sẽ được thành lập trong tuần tới ở
ngay biên giới. Người khác thì thông báo sẽ không có vùng trung chuyển.
Chính phủ Hungary giờ chẳng khác gì như chiếc thuyền đang bị say sóng. »
0 comments:
Post a Comment